فُلْکُ النجاة، شرح حال و کیفیت شهادت خمسۀ آل عبا بویژه سید الشهداء و یاران آن حضرت (عهم)، تألیف ملّا محمّدصادق گلپایگانی متخلّص به مدهوش (زنده در 1249ق)، تصحیح مهدی کرباسی، با همکاری اسد الله احمدی مرند، مؤسسه کتابشناسی شیعه، چاپ اول، 1403ش.

فلک النجاة

کتاب فُلْکُ النجاة، تألیف ملّا محمّدصادق گلپایگانی متخلّص به مدهوش (زنده در 1249ق) از ادیبان و منشیان توانمند و چیره‌دست روزگار قاجاریه است.

محور این کتاب گزارش شهادت حضرت سیّدالشهداء؟ع؟ و حادثۀ عاشورا و وقایع پیرامون آن است، هر چند در آن به اختصار به شرح حال  و شماری از فضائل و کیفیت شهادت دیگر خمسۀ آل‌عبا (عهم) اشاره کرده و داستان طفلان مسلم، قیام مختار و انتقام ‌او از قاتلان سیّدالشهداء(ع) و یارانش را آورده است.

مدهوش در این اثر، بسیار استادانه و ادیبانه و پخته قلم‌فرسایی کرده و نثر او آمیخته با آرایه‌های لفظی و معنوی است. او تا آنجا که توانسته از جناس، سجع، استعاره، ایهام، تشبیه و دیگر آرایه‌های ادبی بهره‌برده و همین امر کتاب او را برای خوانندۀ فرهیخته، شیرین، خواندنی و جذّاب کرده است.

او در جای جای کتاب از اشعار و سروده‌های خویش استفاده کرده و کتاب خود را در یک مقدمه، چهارده باب و یک خاتمه سامان داده است به قرار ذیل:

مقدّمه مؤلّف که افزون بر علل نگارش کتاب و معرفی آنچه خواهد نوشت شامل بیان چهار مطلب دیگر است بدین شرح:

مطلب نخست، در بیان تعزیت و آداب تعزیت.

مطلب دوم در ثواب گریستن و گریانیدن است در مصایب حضرت خاتم النبیین، و نوایب عترت طاهرۀ آن سید اولین و آخرین...

مطلب سوم در ثواب گریستن و گریانیدن و مرثیه خواندن و مرثیه گفتن در ماتم سالار شهیدان ؟ع؟

مطلب چهارم در خبر وفات و شهادت معصومین (عهم)؛

سپس متن کتاب آغاز می شود که هر بابی از کتاب خود، شامل مقدمه – و گاهی چندین مقدمه -و خاتمه نیز است.

باب اوّل ، در وفات اشرف كاينات و خلاصه موجودات؛

باب دويم ، در ذكر احوال حوراء انسيه و زكيّه مرضيه فاطمه زهرا صلوات اللّه‏ عليها؛

باب سيُم ، در شرح احوال دُرّ دُرج ولايت، و اختر برج وصايت؛

باب چهارم، در ذكر شهادت وصىّ علىّ مرتضى، امام حسن مجتبى؛

باب پنجم، در ذكر توجّه موكب همايون امامِ گُل‏پيرهن، و مظلوم خونين‏كفن، غريب بى‏آشنا، و شهيد سر از تن جدا، شاه كم‏سپاه و سلطان اقليم ناله و آه، شفيع ثقلين، امام حسين (ع) از مدينه مشرّفه به جانب مكّه معظّمه؛

باب ششم، در ذكر حالات و بيان واقعات قبل از توجّه موكب همايون امام آفاق از مكّه معظّمه به سمت عراق؛

باب هفتم، در ذكر توجّه موكب مسعود امام مظلوم از حجاز به سمت عراق و شورش مخالفان پرنفاق؛

باب هشتم، در آغاز قتال و شهادت اصحاب آن برگزيده ذى‏الجلال و ذكر واقعات قريب به آن حال و شرح واردات نزديك به آن احوال؛

باب نهم، در بيان شهادت خويشان و نزديكان سَرور شهيدان و تبيان مقاتله منسوبان و متعلّقان امام تشنه‏لبان؛

باب دهم، در ذكر قضيّه جانسوز و واقعه غم‏اندوز، كه آفت كِشت قرارِ آدميان است، و برقِ خرمنِ آرامِ عالميان، يعنى شهادت با سعادتِ شهيد دور از وطن، و قصّه پرغصّه امام گلگون‏كفن، حلّه‏پوش شفاعت ثقلَين، شاه كم‏سپاه، ابى عبداللّه‏ الحسين (ع) در بيان بعضى از معجزات قبل از شهادت آن بزرگوار(ع)؛

باب يازدهم، در آنچه بعد از شهادت امام همام، بر اهل بيت حضرت سيّد الأنام از هنگام حركت از زمين ماريه تا ورود آن اسيران بى‏سرانجام به كوفه، و از كوفه به جانب دمشق و شام روى داد؛

باب دوازدهم، در واقعات ديار شام و ما يتعلّق بها؛

باب سيزدهم، در ورود عترت طاهره، از سفر شام به مدينه منوّره حضرت خير الأنام؛

باب چهاردهم، در شهادت با سعادت پسران سيّد جليل مُسلم بن عقيل، غير عبداللّه‏ بن مُسلم و ابى عبداللّه‏ بن مسلم، كه در ركاب همايون سَرور شهيدان فيض شهادت يافتند.

خاتمة الكتاب: شرح احوال توّابين و شرح حال مختار؛

ختمُ الخواتيم: بررسى شخصيت مختار.

شایان ذکر است که تصحیح کتاب شامل دو مقدمه از مؤسّسه كتاب‏شناسى شيعه و مصحِّح است که زندگى‏نامه مؤلّف و آثار وی (مدهوش) شناسانده شده و نکاتی درباره اثر حاضر بیان گردیده است از جمله:

سبك نگارش فُلك النجاة، منابع و مآخذ فُلك النجاة، وجود اخبار و گزارش هاى ضعيف و نامعتبر در این کتاب، ديدگاه علما درباره اخبار ضعيف و نسخه‏هاى مورد استفاده برای تصحیح کتاب.

مصحح در پایان مقدمه خویش شمارى از ويژگي هاى رسم‏الخط نسخ مورد استفاده خود را در تصحیح کتاب بیان کرده است.

گفتنی است که این کتاب در خلاصه شده و به زودی از سوی موسسه کتابشناسی شیعه منتشر خواهد شد.